Levend verlies

Misschien heb je nog nooit van de term ‘levend verlies gehoord. Bij verlies denk je vaak aan iets wat je kwijt bent en niet meer terugkomt. ´Levend verlies´ is de term die Manu Keirse introduceerde om de levenslange rouw aan te duiden, die je ervaart wanneer jijzelf of een naaste getroffen wordt door een chronische ziekte of beperking. Het gaat over terugkerende gevoelens van verdriet en rouw die altijd kunnen oplaaien. Verwacht of onverwacht.

Levend verlies kun je ervaren op allerlei gebieden. Bijvoorbeeld wanneer jij of een dierbare kanker krijgt, wanneer je voor een ouder zorgt met dementie, als jij of je partner een psychiatrische aandoening krijgt of wanneer je door een ongeluk levenslang beperkt blijft. Maar ook op andere terreinen als het verlies van baan en zekerheid, financiële problematiek, zoals schulden, of het niet kunnen krijgen van kinderen, ondanks een vurige wens.

In deze blog wil ik me richten op het levend verlies wat je ervaart wanneer je kind een chronische aandoening, een bepaalde diagnose, beperking of ontwikkelingsachterstand heeft.

Wanneer je kind anders is…

Door de gesprekken in de praktijk heb ik veel gesproken over omgaan met verlies. Ik ben me hierin nog meer gaan verdiepen toen we zelf merkten dat de ontwikkeling bij onze dochter anders verliep dan bij de andere kinderen. Je voelt als ouder dat er iets niet klopt, maar als je die woorden door een professional uitgesproken worden, doet dat pijn. Een terugkerende pijn die je noodzakelijk over dingen laat nadenken waar je normaal gesproken nooit bij stil staat. De eerste heftige stap om te moeten erkennen dat ze niet op de peuterspeelzaal kan blijven. De gesprekken met nog meer professionals die volgen. Het moeten overplaatsen naar een onbekende school en haar mee laten gaan in een bus. Wachten op onderzoeken die gaan komen en testen die zijn afgenomen. Voor nu dealen met het gegeven dat ze hele verklaarbare driftbuien heeft, omdat ze het niet op een andere manier kan communiceren. Ze kan zich niet op een andere manier uiten. Bij elke activiteit of bezoek de beslissing nemen haar wel of niet mee te nemen. En als we haar niet mee kunnen nemen, dealen met het feit dat je niet compleet bent. Als ouder wil je weten wat er is, wat de toekomst gaat brengen en blijf je ook zoeken naar dingen waar je zelf misschien in gefaald hebt. Dit blijft een terugkerende les in loslaten en vertrouwen.

Het proces van levend verlies is pittig en intensief. Met name wanneer je bij mijlpalen weer geconfronteerd wordt met wat jouw kind nog niet kan of nooit zal kunnen. Als je een jonger broertje of zusje ziet die het kind voorbij gaat in de ontwikkeling. Als het verdriet je weer eens overvalt of je er helemaal doorheen zit.

Leven met een levend verlies draait gelukkig niet alleen om de verlieservaring. Naast verdriet en zorgen, geeft het ook zoveel levenslessen en zijn er prachtige momenten. Als je ziet dat er kleine stapjes in de ontwikkeling worden gezet. Als je merkt dat bepaalde pittige fases weer voorbij gaan. Het is een proces dat kracht geeft. Als ouder doe je er alles aan om je kind mee te kunnen laten doen. Je wordt creatiever in het bedenken van oplossingen, je krijgt een enorm doorzettingsvermogen. Ook is het mooi om te zien hoe de andere kinderen (de zogenaamde brusjes) er elk op hun eigen wijze mee omgaan. En zo hun veerkracht en aanpassingsvermogen te zien.

Voor ons persoonlijk is het ook een route die ons weer laat zien hoe belangrijk het is om dicht bij God te leven. De woorden van Jezus die opdraagt om bij de dag te leven en te vertrouwen klinken regelmatig door. Hoe mooi is het om te weten dat Hij elke dag weer opnieuw er is. Het ene moment ervaar je die kracht ook echt. Het andere moment hoef je even niet sterk te zijn en mag je juist troost vinden in de wetenschap dat Hij ziet, draagt en troost. Als mens weten we niet hoe de toekomst zal gaan. Hierin is steeds weer de les van overgave en vertrouwen.

Maar ook leren hulpvragen op moment dat het even teveel is. Je kwetsbaar opstellen en hulp vragen aan die ander die soms best graag iets zou willen betekenen.

Mag het er zijn?

We zijn we als mens geneigd om gelijk in een oplossingsmodus te schieten. Ook in hulpverleningsgesprekken schuilt dit gevaar. Meestal zijn dit oplossingen die je zelf ook al bedacht hebt, maar die (nog) niet werken. Veel beter is het om te leren omgaan met emoties. Dat het verdriet er mag zijn, dat je mag leren om het te delen op een manier die bij je past. Dit is zoveel minder vermoeiend om het steeds maar weg te duwen. Vaak komt het dan op een ander (ongelegen) moment toch wel naar buiten en vaak veel heftiger.

Emoties blijven terugkomen en aandacht vragen, totdat jij naar ze luistert. Maar luisteren naar onze emoties is makkelijker gezegd dan gedaan. Want we zijn allemaal geneigd deze te onderdrukken. Hoe doe je dit dan? De enige manier is leren hoe je ruimte maakt voor je pijn. Stilstaan bij je verlies en je verdriet toelaten, verduren en accepteren. Sta eens stil bij alles wat er veranderd is in je leven. Van welke illusies en dromen heb je afscheid genomen? Wat heb je verloren? En het belangrijkste…praat erover. Want de steun van anderen is onmisbaar. Het bied veel troost als je je verdriet kunt delen en er erkenning voor krijgt.

Geschreven door Anneke Polderman,

Praktijk Over de brug (Tholen)